Opróżnianie żołądka metodą wymiotów wywoływanych drażnieniem podniebienia, podaniem syropu z korzenia wymiotnicy lub apomorfiną należy stosować jedynie u osób w pełni przytomnych. Wymioty „prowokowane” można stosować w tych samych przypadkach jak płukanie żołądka (p. niżej). Przeciwwskazaniem do stosowania wymiotów „prowokowanych” są zatrucia truciznami żrącymi.

Płukanie żołądka jest uzasadnione w każdym przypadku zatrucia drogą doustną. W zatruciach silnymi kwasami płukanie takie jest dozwolone do 30 min, silnymi zaś zasadami do 15 min po zażyciu trucizny. W za- truciach niektórymi lekami płukanie żołądka może być celowe nawet po 12 h od chwili zażycia leku, a nawet później. Przeciwwskazaniem do płukania żołądka są zmiany organiczne przełyku lub żołądka, grożące perforacją lub krwotokiem, tętniak aorty, niewydolność oddechowa i krążenia oraz drgawki. U chorych nieprzytomnych płukanie żołądka należy przeprowadzić po uprzedniej intubacji.

Płukanie żołądka należy przeprowadzić czystą wodą o temperaturze 30-35°C lub tez zawiesiną węgla leczniczego (Carbo medicinalis), tlenku magnezowego (substancje te absorbują wiele trucizn organicznych) lub białka jaja kurzego (w zatruciach metalami ciężkimi i substancjami żrącymi). Do płukania żołądka można użyć również mleka (w zatruciach substancjami żrącymi, metalami, fluorkami lub szczawianami), parafinę ciekłą lub też oliwę (w zatruciach substancjami rozpuszczalnymi w tłuszczach), roztwór nadmanganianu potasowego (w zatruciach alkaloidami, fosforem, cyjankami i związkami pochodnymi fenolu), Antidotum metallo- rum Sauter (w zatruciach metalami), rozcieńczony kwas octowy (w zatru-ciach zasadami) lub roztwór wodorowęglanu sodowego (w zatruciach kwasami). Ilości i stężenia ww. substancji unieczynniających lub adsorp- cyjnych podano w tab. 20.1. Po zakończeniu płukania żołądka przez zgłębnik należy podać 100-250 ml 15% roztworu siarczanu sodowego lub 30-40 ml parafiny ciekłej (jako leki przeczyszczające).