
Spośród licznych dimerycznych alkaloidów indolowych występujących w korzeniu barwinka (Vinca rosea) praktyczne zastosowanie jako leki przeciwnowotworowe znalazły winblastyna i winkrystyna. Oprócz działania onkostatycznego oba alkaloidy mają działanie neurotoksyczne, objawiające się depresją psychiczną (winblastyna) lub zaburzeniem przewodnictwa nerwowo-mięśniowego (winkrystyna).
Siarczan winblastyny (Vinblastine sulfate0, Vinblastin, Velban, Velbe) jest wstrzykiwany dożylnie w dawce 0,08-0,15 mg/kg jeden raz w tygodniu w celu wywołania remisji w przebiegu ziarnicy złośliwej, białaczek oraz w nabłoniaku kosmówkowym. Winblastyna jest zwykle lekiem drugiego rzutu stosowanym wówczas, gdy pojawia się oporność na ra- diomimetyki w leczeniu ziarnicy złośliwej oraz w przypadku nieskuteczności leczenia nabłoniaka kosmówkowego metotreksatem. Są podejmowane próby stosowania winblastyny również w innych schorzeniach nowotworowych, np. w nasieniaku, barwiczaku i w różnego rodzaju rakach gruczołowych. Ocena skuteczności leczenia winblastyną może być dokonana dopiero po 12-tygodniowej kuracji. Podobnie jak w przypadku stosowania innych leków antymitotycznych, konieczna jest stała kontrola leukocytozy. Najsilniejszego odczynu leukopenicznego można spodziewać się po 4-10 dniach od chwili wstrzyknięcia winblastyny, a powrót leukocytozy do normy zdarza się po 2-3 tygodniach. Działanie toksyczne winblastyny objawia się depresją psychiczną, bólami głowy, psychozami, utratą odruchów ścięgnistych, rzadziej spotyka się zaburzenia czynności układu autonomicznego. Może pojawić się zapalenie żyły w miejscu wstrzyknięcia leku.
Siarczan winkrystyny (Vincristine sulfate0, Vincristin, Oncovin) wstrzykiwany dożylnie jeden raz w tygodniu w dawce 0,01-0,05 mg/lcg powoduje remisje w ostrej białaczce u dzieci. Skuteczność działania winkrystyny dorównuje skuteczności działania glikokortykosteroidów, anty- metabolitów puryn i metotreksatu. Ponadto winkrystynę stosuje się w limfoblastozach, zwłaszcza w mięsaku limfatycznym. Neurotoksyczne działanie winkrystyny objawia się zaburzeniami odruchów, niemożnością chodzenia, opadaniem stopy, opadaniem powiek, podwójnym widzeniem i przeczulicą. Mogą pojawić się zaburzenia czynności układu autonomicznego. Podobnie jak w przypadku winblastyny konieczna jest kontrola leukocytozy.